Skip to main content

Konrad I Mazowiecki

Konrad Mazowiecki - obraz Jana Matejko

Konrad Mazowiecki był księciem mazowieckim, łęczyckim i sieradzkim, przez krótki czas panował także w Krakowie. Jego rodzicami byli Kazimierz Sprawiedliwy i Helena.

Do 1202 roku Konradem opiekowała się matka, potem książę odziedziczył po ojcu Mazowsze i Kujawy. Jego żoną została ruska księżniczka Agafia. Konrad dorastał w czasach, gdy Polska podzieliła się na wiele niezależnych księstw, chociaż Kraków zachował swój szczególny status. Konrad rządził Mazowszem, ale przez całe życie pragnął zasiąść na tronie Krakowa.

Konrad Mazowiecki - polityk wewnętrzna

Mazowsze, dawniej duże i ważne księstwo, pod rządami Konrada zaczęło tracić na znaczeniu. Popularne szlaki handlowe przebiegające przez Płock zanikły, do tego pogranicze mazowieckie bez przerwy musiało się borykać z groźnymi najazdami ze strony Litwy i Prus. Konrad starał się ożywić gospodarkę Mazowsza, nadając miastu Płock specjalne prawa, ale nie przyniosło to spodziewanych efektów. Rezultatów nie dawało też osadnictwo wiejskie, bo spora część Mazowsza raczej się wyludniała niż przyciągała nowych mieszkańców. Ubogie w cenne surowce i żyzne gleby Mazowsze mocno ograniczały pole działania Konrada. W pierwszych latach swoich rządów Konrad Mazowiecki współpracował blisko z obozem młodych książąt i arcybiskupem Henrykiem Kietliczem. Wyraził zgodę na chrystianizację Prusów, a nawet w 1216 roku ofiarował liczne dobra w ziemi chełmińskiej pruskiemu biskupowi Chrystianowi. Biskup jednak szybko uniezależnił się od Polski, ale przez pewien czas utrzymywał bliskie kontakty z Konradem, ponieważ łączył ich wspólny cel. Mazowsze bardzo liczyło na ochronę północnych granic, a przed pruskimi atakami Mazowszan bronił wojewoda Krystyn, który wcześniej zasłużył się w boju na Rusi. Ale po kilku latach wojewoda pokłócił się z księciem, efektem czego była egzekucja Krystyna. Śmierć wojewody na nowo ośmieliła sąsiadów i pruskie ataki zaczęły się nasilać.

W okresie od 1222 do 1223 Konrad razem z Leszkiem Białym i Henrykiem Brodatym zorganizował wyprawy krzyżowe na Prusy, ale nie przyniosły one wielkiej poprawy. Zorganizowano więc rycerską straż graniczną, dzięki czemu rody takie jak Starżowie, Gryfici, Awdańce i Odrowąże zaczęli osiedlać się na Mazowszu. Mimo tego Prusów nie udało się powstrzymać, więc Konrad zdecydował się na inne rozwiązanie. Usłuchawszy rad Henryka Brodatego, Konrad rozpoczął w 1225 roku negocjacje z zakonem krzyżackim. Krzyżacy, których właśnie wyproszono z Siedmiogrodu, chętnie przyjęli ofertę mazowieckiego księcia i zajęli ziemię chełmińską w zamian za obronę przed Prusami. Krzyżacy nie zjawili się na nowych ziemiach od razu, ale poczekali na cesarski dokument, na mocy którego Fryderyk II nadał im wszystkie ziemie zdobyte na Prusach i przyznał takie same prawa jak książętom Rzeszy. Nie chcąc dłużej czekać, Konrad założył w międzyczasie własny zakon rycerski – braci dobrzyńskich.

Mapa Polski - rozbicie dzielnicowe 1138

Mapa Polski - rozbicie dzielnicowe 1138  

Gdy jednak Krzyżacy przyjechali w końcu do Polski, bracia dobrzyńscy połączyli się z niemieckim zakonem. W 1227 roku zamordowano Leszka Białego, więc Konrad rozpoczął negocjacje z owdowiałą bratową Grzymisławą, aby mógł objąć opieką ją i jej synów, przejmując jednocześnie władzę nad ziemiami Leszka. Ale możni krakowscy woleli Władysława Laskonogiego, ten zaś przekazał tron w Krakowie Henrykowi Brodatemu. W takiej sytuacji Konrad Mazowiecki zdecydował się na atak na Małopolskę, rozszerzając potem swoje działania na Śląsk i Wielkopolskę. Henryk Brodaty pokonał Konrada, więc ten musiał się wycofać. Władza książąt śląskich na Małopolsce umocniła się, więc w 1229 roku Konrad porozumiał się z Henrykiem Pobożnym, żeniąc swoich synów z córkami Henryka. Pobożny poległ pod Legnicą, a wtedy Konrad zdobył Kraków i rządził w nim przez dwa lata. Po tym czasie wybuchł bunt Małopolan i Konrad został pobity w 1243 roku przez wojska Klemensa z Ruszczy w bitwie pod Suchodołem. Na tronie krakowskim zasiadł Bolesław Wstydliwy. Konrad próbował jeszcze odzyskać Kraków, ale bezskutecznie. Zmarł w 1247 roku.