Skip to main content

Władysław Jagiełło

Władysław Jagiełło - obraz Jana Matejko
 

Władysław II Jagiełło urodził się około 1362 roku. Był synem Olgierda i Julianny, córki księcia twerskiego Aleksandra. Władysław był królem Polski i Wielkim Księciem Litewskim.

Władysław II Jagiełło założył w Polsce dynastię Jagiellonów. Na tron książęcy w Wilnie wstąpił w 1377 roku, zaraz po śmierci swojego ojca. Po przejęciu tronu odsunął od władzy współksięcia Kiejstuta. W 1385 roku zawarł w Krewie unię z Polską.

Władysław Jagiełło - początek dynastii Jagiellonów

Aby Władysław Jagiełło mógł zasiąść na tronie polskim, musiał najpierw przyjąć chrzest, poddać chrystianizacji całą Litwę i pojąć za żonę króla Polski Jadwigę. Rok po zawarciu unii Jagiełło został koronowany na króla. W 1401 roku zrzekł się władzy na Litwie na rzecz swojego stryjecznego brata, księcia Witolda. Jagiełło zachował jednak tytuł najwyższego księcia Litwy. W latach 1409-1411 Władysław Jagiełło toczył wojnę z zakonem krzyżackim i stoczył zwycięską bitwę pod Grunwaldem w 1410 roku. Aby uregulować stosunki Polski i Litwy z Krzyżakami, Jagiełło zawarł pokój toruński i melneński. Mimo że husyci zaproponowali mu tron czeski, Władysław nie przyjął tego tytułu. Dzięki nadaniom licznych przywilejów szlachcie Jagielle udało się zapewnić sukcesję polskiego tronu dla swojego syna Władysława. Zanim Władysław został królem, Polską rządził Ludwik Węgierski. Po jego śmierci na tronie Polski zasiadła Jadwiga Andegaweńska, najmłodsza córka Ludwika. Jej koronacja miała miejsce w 1384 roku. Wolą panów krakowskich Jadwiga została żoną Jagiełły, a niedługo potem zawarto unię w Krewie. 11 stycznia 1386 roku w Wołkowysku Władysław został oficjalnie wybrany na króla Polski decyzją panów małopolskich. Po koronacji Jagiełło przyjął chrzest i imię Władysław, po swoim ojcu chrzestnym Władysławie Opolczyku. Matką chrzestną Jagiełły była Jadwiga Pilecka z Melsztyna h. Leliwa, wdowa po Ottonie z Pilczy, wojewodzie sandomierskim. W rzeczywistości Jagiełło nie był wcześniej poganinem. Będąc dzieckiem otrzymał chrzest z rąk swojej matki, ruskiej księżniczki. Był to jednak chrzest według obrządku prawosławnego, dlatego po zawarciu unii z Polską Jagiełło został ochrzczony w obrządku łacińskim. Trzy dni po chrzcie Władysław wziął ślub z Jadwigą. 4 marca 1386 roku w katedrze na Wawelu odbyła się koronacja, przeprowadzona przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę. Przy wsparciu polskiego duchowieństwa, Jagiełło doprowadził do przyjęcia chrztu przez wszystkich Litwinów. Król osobiście przetłumaczył dla swoich poddanych na Litwie Modlitwę Pańską i Skład Apostolski.

Chrzest Litwy R.P. 1386 - obraz Jana Matejko

Chrzest Litwy R.P. 1386 - obraz Jana Matejko

W 1406 roku Jagiełło ufundował kościół Bożego Ciała w Poznaniu. Kościół stanął w miejscu, gdzie miało dojść do profanacji hostii przez Żydów. Przed każdą wojenną wyprawą król zawsze odwiedzał to sanktuarium. Spowiednikiem i królewskim doradcą został Jan Biskupiec, biskup chełmski. W Chełmie, po zwycięstwie pod Grunwaldem, Jagiełło ufundował kolejny kościół, pod wezwaniem Rozesłania Apostołów. Książę Witold początkowo był bardzo przeciwny związkowi Litwy z Polską i w swoim księstwie prowadził niezależną politykę. Jednak po porażkach w wojnie z Krzyżakami i Tatarami Witold zaczął współpracować z Koroną.

Władysław Jagiełło - polityka zagraniczna i wojna z Krzyżakami

W 1387 roku we Lwowie hospodar mołdawski Piotr I złożył Jagielle hołd lenny. Kolejny hołd Jagiełło przyjął dwa lata później, z rąk swojego brata Lingwena, rządzącego na ziemiach Nowogrodu Wielkiego. 10 września 1395 roku Władysław Jagiełło podpisał w Sandomierzu traktat sojuszniczy z Pomorzem, reprezentowanym przez książąt pomorskich: Bogusława VIII i Świętobora III. Swój hołd lenny Jagielle złożył także hospodar Mołdawii Aleksander Dobry – miało to miejsce 1 sierpnia 1404 roku w Kamieńcu Podolskim. Wskutek połączenia Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego powstało największe państwo ówczesnej Europy. Jagiełło mógł rozpocząć swoje walki z Zakonem Krzyżackim, który opanował ziemie pruskie, polskie oraz litewską Żmudź. Wojna zaczęła się w 1409 roku – jako pierwsi zaatakowali Krzyżacy, opanowując sporą część pogranicza polskiego, między innymi Bydgoszcz.

Bitwa pod Grunwaldem R.P. 1410 - obraz Jana Matejko

Bitwa pod Grunwaldem R.P. 1410 - obraz Jana Matejko

15 lipca 1410 roku pod Grunwaldem doszło do jednej z największych bitew średniowiecznej Europy. Zakon był wspierany przez Marchię Brandenburską, króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego i rycerzy z zachodniej Europy, natomiast po stronie polsko-litewskiej walczyły jeszcze oddziały ruskie, tatarskie i czeskie. Ważnym uczestnikiem wojny polsko-krzyżackiej był zawiązany w 1397 roku Związek Jaszczurczy, polska tajna organizacja walcząca z krzyżackim uciskiem. Walka zakończyła się pokonaniem wojsk krzyżackich. W boju zginęło wielu znamienitych rycerzy krzyżackich, na czele z wielkim mistrzem zakonu Ulrichem von Jungingenem. Koniec wojny nastąpił w Toruniu, gdzie 1 lutego 1411 roku podpisano pokój. Na jego mocy Krzyżacy mieli zwrócić ziemię dobrzyńską i Żmudź, a także zapłacić za swoich jeńców kontrybucję w wysokości 100 tysięcy kop groszy praskich.

Gdy wojna dobiegła do końca, Jagiełło wybrał się w dwuletnią podróż po Litwie, odwiedzając nawet najbardziej odległe zakątki swojego państwa. W 1412 roku na zjeździe w Lubowli Władysław podpisał z Zygmuntem Luksemburskim tak zwany zastaw spiski – na mocy układu król Polski pożyczył Zygmuntowi pieniądze, biorąc w zastaw 13 miast na Spiszu. W 1413 roku sojusz polsko-litewski został potwierdzony unią horodelską. W podziękowaniu za zwycięską walkę z Krzyżakami i uznanie męskich potomków Jagiełły jako następców tronu, król Władysław nadał szlachcie kolejne przywileje, między innymi statut warcki i przywilej czerwiński.

Mapa Polski za panowania Władysława Jagiełło - lata 1386 - 1434

W tym okresie państwo polsko-litewskie cieszyło się w Europie wysoką pozycją. Świadczył o tym na przykład wyrok soboru biskupów i uczonych świeckich w Konstancji (lata 1414-1418), odrzucający roszczenia Zakonu wobec Litwy i zakazujący dalszej chrystianizacji tego kraju. Z kroniki Jana Długosza można się dowiedzieć, że jadąc na Ruś król Jagiełło zatrzymał się w Medyce, tam przeziębił się i w efekcie zmarł. Następcą Jagiełły na tronie Polski był Władysław III Warneńczyk. Władysław II Jagiełło zasiadał na polskim tronie przez ponad 48 lat, stając się tym samym najdłużej panującym królem Polski.