Bolesław II Szczodry
W 1058 roku umiera Kazimierz Odnowiciel, a na tronie zasiada jego najstarszy syn Bolesław II nazywany Szczodrym. Zaraz po przejęciu władzy Bolesław zaprzestaje płacić Czechom trybut za Śląsk.
Taki stan rzeczy, doprowadza do wznowienia konfliktu na linii Polska – Czechy. Bolesław będąc osobą porywczą, pragnął być władcą większym od swego ojca. Prowadził więc rozległą politykę zagraniczną. Z jednej strony miał nieuregulowane stosunki z Czechami, a już w 1060 roku udał się wraz z wojskiem na Węgry. Tam włączył się do konfliktu dwóch braci walczących o tron. Bolesław stanął po stronie księcia Beli I, młodszego brata króla węgierskiego Andrzeja. Celem zmiany władcy, było osłabienie wpływów niemieckich na Węgrzech, co częściowo udało się młodemu Bolesławowi. Jeszcze tego samego roku Szczodry atakuje czeski gród Hradec, znajdujący się nad górną Łabą. Wyprawa była nieudana, a sam Bolesław cudem uniknął przedwczesnej śmierci. Dodatkowo w czasie wypraw zagranicznych Bolesław utracił panowanie nad Pomorzem Zachodnim, co pogorszyło jego stosunki z polskimi możnowładcami. Rok po tych wydarzeniach Bolesław udziela schronienia Jaromirowi, młodszemu bratu księcia czeskiego Wratysława II. Szukając sposobu na zaprzestanie walk z Czechami, w 1062 roku, książę Bolesław wydaje swoją siostrę Świętosławę za księcia czeskiego Wratysława II.
Polityka zagraniczna Bolesława Szczodrego
W 1063 roku Niemcy atakują Węgry, w czasie bitwy ginie władca węgierski Bela I. Na tronie zasiada Salomon, syn Andrzeja, władcy węgierskiego, którego tronu pozbawił Bolesław. W tym czasie na dwór Bolesława przybywają synowie Beli, Gejza i Władysław. Latem 1063 roku Bolesław udaje się zbrojnie na Węgry w celu zrzucenia z trony Salomona i intronizacji Gejzy. Atak nie przynosi zamierzonych skutków, dochodzi do podpisania traktatu rabskiego, na mocy którego Salomon pozostaje władcą Węgier a Gejza otrzymuje trzecią część ziemi.
W 1068 roku Bolesław przyjmuje na dworze, swego szwagra Izasława, Wielkiego Księcia Kijowskiego, który został pozbawiony władzy przez swego stryja Wszesława. Rok później Bolesław udaje się zbrojnie na Kijów, który udaje mu się zdobyć. Na tronie ponownie zasiada Izasław, w zamian za poparcie Bolesław otrzymuje Grody Czerwińskie. W 1070 roku ponownie wybucha konflikt polsko-czeski. Cesarz niemiecki Henryk IV, zabrania rozstrzygania tego konfliktu w sposób zbrojny. Doprowadza to do sojuszu polsko-sasko-wieleckiego przeciw Henrykowi IV. W 1072 Bolesław łamie zakaz i atakuje pograniczne grody czeskie. Henryk IV organizuje wielką wyprawę przeciwko Polsce, która nie dochodzi do skutku, z powodu wybuchu buntu w Saksonii.
Mapa Polski za panowania Bolesława Szczodrego - lata 1058-1081
W 1073 roku tron kijowski ponownie traci Izasław. W 1074 roku Dzięki saksońskiemu buntowi, Bolesław może ponownie uderzyć na Kijów. Tym razem najazd nie przynosi zamierzonych efektów, a książę Polski, podpisuje traktat z książętami Kijowskimi. W tym samym roku wybucha na Węgrzech wojna domowa, na tronie zasiada popierany przez Bolesława Gejza. Utrata przez Niemców wpływów na Węgrzech nie może obejść się bez echa. Cesarz rozpoczyna najazd na Węgry, aby zapobiec pomocy ze strony Polski, Czesi atakują Śląsk. Bolesław odpiera atak Czechów, a Gejza atak Niemców. W 1076 roku dochodzi do sporu pomiędzy Cesarzem Henrykiem IV a Papieżem Grzegorzem VII. Bolesław pamiętając konflikty z cesarzem, postanawia wesprzeć Papieża. Za co jeszcze tego samego roku zostaje koronowany na Króla Polski. Koronacja najprawdopodobniej odbyła się w Gnieźnie.
W 1077 roku umiera władca Węgier Gejza, Bolesław nie czekając na reakcję Niemców sadza na tronie Węgierskim brata Gejzy Władysława. Jeszcze tego samego roku, Bolesław udaje się do Kijowa, gdzie ponownie przywraca na tron Izasława, jednocześnie utwierdzając polskie panowanie nad Grodami Czerwieńskimi.
Zabójstwo Stnisława ze Szczepanowa - obraz Jana Metajko
Konflikt Bolesława Szczodrego z biskupem Stanisławem i Władysławem Hermanem
Po Koronacji Bolesława Szczodrego na króla Polski, wzrosło niezadowolenie możnowładztwa. Są podejrzenia, że do opozycji należał również królewski brat Władysław Herman. Nieznana jest przyczyna konfliktu Bolesława z biskupem Stanisławem. Jedna z wersji mówi, że biskup stanął po stronie tych na których, król zrzucał zbyt surowe kary. Podobno Bolesław kazał, kobietom, które zdradziły swoich mężów w czasie ich wypraw wojennych, karmić piersią szczenięta. Druga teoria mówi jakoby Stanisław stanął po stronie obozu antykrólewskiego i dochował się zdrady. Śmierć Stanisława, była główną przyczyną wygnania króla z Polski. Ten wraz z rodziną schronił się na Węgrzech u Władysława, który zawdzięczał mu tron. Bolesław II Szczodry, który uchodzi za jednego z najzdolniejszych władców piastowskich zmarł w 1081 roku. Przyczyny śmierci nie są znane.